If that’s hope, so be it.
Twee redenen waarom we volgens twee oude mannen op een apocalypse afstevenen (en wat ik daar zo hoopvol aan vind).
Ben je ook nieuwsgierigheid?
Naar filosofie? Naar technologie? Naar innovatie?
Naar muziek? Naar cultuur? Naar natuur?
Of naar de medemens?
De leven?
Dan is deze nieuwsbrief iets voor jou.
Ben je ook in onvrede?
Over de manier hoe we de dingen organiseren,
hoe we alles interpreteren,
hoe we tegenover elkaar (denken te) staan,
hoe we onze aandacht weggooien?
Als mens en maatschappij.
In deze nieuwsbrief bekijken we de dingen anders.
We proberen om de hoek te kijken.
Naar de toekomst.
Naar de lange termijn.
Naar de 22ste eeuw, desnoods.
Naar de wereld van de kinderen van onze kinderen.
Samen gaan we op zoek,
naar andere denkbeelden.
Een andere mindset.
We geven taal aan een nieuw verhaal.
We zoeken en we vinden hoop.
Want er is veel mogelijk
als we het samen doen.
Allright, een ganse wereld gaat voor me open over apocalypse en het einde van de beschaving. But before we get into that:
Housekeeping
Op woensdag 25 oktober host ik een exclusieve avond voor jullie; nieuwsbrieflezers. Het is een generale repetitie voor een talk op Brainwash Festival. Registreer als je erbij wil zijn.
Nog slimmer is om op zondag 29 oktober naar Brainwash Festival in Amsterdam te komen. Het wordt een heerlijke dag. Ikzelf host een programma, dj op de after-party en modereer een gesprek met Lisa Doeland over haar boek Apocalypsofie. Zin in! Meer daarover volgende week.
Shout out naar Anne van der Sligte uit Nederland. Anne is een aandachtige lezer en ambassadeur van deze nieuwsbrief. Ze publiceert ook op Substack en startte deze week met een nieuw format: Aardedagboek.
En tenslotte welkom aan de vijftien nieuwe lezers, waarvan de helft Noorderburen. Ik vat even samen waarover we het hier gehad hebben de voorbije weken:
Recap
🏔️ Begin september vroeg ik of jullie het begrip Deep Time kennen? Door erover te schrijven, leerde ik dat er een verschil is tussen het concept kennen en het doorvoelen. Dat laatste ervaarde ik zelf tijdens een wandeling in de Alpen.
🐚 De volgende nieuwsbrief was een gallerij met kunst waarin (diepe) tijd de hoofdrol speelt. Want kunst helpt om concepten zoals deep time te voelen. Dat, en schelpen.
⏳ Vervolgens schreef ik over een installatie die Requiem heet. In dit kunstwerk zit de suggestie dat alle tijdperken tot een einde komen. En daarmee dringt de vraag zich op: is het einde van onze beschaving in zicht?
🙅♂️ Vorige week schreef ik over mijn kennismaking met Extinction Rebellion en over de vraag: als deze weg dood loopt, kunnen we nog toekijken zonder iets te doen?
Doemdenken.
Deze zomer las ik het boek An Incovenient Apocalypse van Wes Jackson en Robert Jensen. Twee oude witte mannen met een mening over “the fate of humanity”. Sa-aai. Maar er zit echter een interessante hypothese in het boek.
Volgens de auteurs stevenen we af op een apocalypse. Elektrische auto’s gaan ons niet redden. Ofte: enkel inzetten op innovatie en technologie is naïf en nefast. Dat is een originele stelling voor twee Amerikanen.
Hoe ze tot deze analyse komen? Dit is hun analyse.*
Het consumptieniveau in de Westerse wereld is onhoudbaar, ongeacht hoe de wereld is georganiseerd.
Er is volgens de auteurs bovendien geen economisch of politiek systeem, democratisch of rechtvaardig, dat zelfs maar een bescheiden versie kan leveren van de levensstijl die voortkomt uit het door fossiele brandstoffen aangedreven kapitalisme.
Want de moderne industriële wereld en de mondiale consumentencultuur hebben verwachtingen geschapen die simpelweg niet waargemaakt kunnen worden op een duurzame manier.
In het reine komen met deze situatie is moeilijk omdat de industriële en digitale revoluties niet alleen onze relaties met elkaar hebben veranderd, ze hebben de manier waarop de meeste mensen omgaan met de niet-menselijke wereld ook fundamenteel veranderd.
* spreken over de-growth zonder de-growth te zeggen
Doendenken.
Als je hun analyse nog eens vereenvoudigd, komt het neer op deze twee besluiten.
We hebben een crisis of consumption. Te veel mensen willen te veel consumeren.
We kunnen dit niet oplossen omdat er ook een crisis of meaning is. We hebben niet de mentale kracht een alternatief te bedenken.
Het is een reductie van een complex set aan globale factoren. Maar de reductie maakt het wel helder. Bovendien vind ik dat laatste argument erg interessant.
Ten eerste denk ik dat ze gelijk hebben. Let’s talk Covid, bijvoorbeeld. Veel meer dan over gezondheid, ging de Corona crisis over zingeving. Het was een crisis of meaning. De pandemie maakte op een pijnlijke manier duidelijk wie wel of niet privileges heeft, welk jobs wel of niet zinvol zijn en welke bevolkingsgroepen wel of niet worden gespaard.
De pandemie heeft diepe sporen nagelaten in onze maatschappij. We staan vandaag te weinig stil bij de gevolgen ervan op mentale gezondheid, welzijn en zingeving.
Daarnaast lees ik ook iets hoopvol in de crisis of meaning. Het is namelijk iets waar we zelf wat aan kunnen doen. En met we bedoel ik iedereen. Iedereen kan zoeken naar betekenis. Iedereen kan aan betekenisgeving doen. Het kost geen geld. Het vraagt moed. Een beetje research. Een goed gesprek. Een gesprekspartner dus. En kwetsbaarheid. Dat is aangeraden.
En net zoals we te gemakkelijk voorbijgaan aan de gevolgen van de pandemie, is de zoektocht naar meaning onderbelicht. Jammer, want er gaat een onweerstaanbare kracht uit van de mentale keuzes die we maken. En het handelen dat daar dan een gevolg van is.
Het is hierover dat ik het op Brainwashfestival zal hebben. Over het verschil tussen doemdenken en doendenken. “What does matter is getting out of bed in the morning and finding work that is worth doing” schrijven de auteurs voorzichtig aan het einde van hun boek. “If that’s hope, so be it.”
En dan is het boek ineens gedaan. De auteurs schetsen het probleem maar missen de zelf verbeeldingskracht om er verder op in te gaan. Je kan al raden dat ik dat wel ga proberen.
Wordt vervolgd.