Onze relatie tot de natuur
Deze week in de nieuwsbrief: over de verkiezingen in Nederland, onze liefde voor dieren en rechten voor de natuur.
In deze nieuwsbrief onderzoek ik hoe we tot een 22ste eeuwse renaissance komen. Een bloeiende tijd voor de kinderen van onze kinderen. Deze gedachtenoefening is zowel een exploratie naar ontwikkelingen in wetenschap en technologie als een uitnodiging om de balans op te maken. Welke ideeën en systemen nemen we mee naar de toekomst en welke laten we achter ons?
We zijn met meer dan 1000. Ken je een vriend of collega die ook plezier kan vinden in deze zoektocht naar hoop, stuur hen deze editie door. Of deel het even op Linkedin. Dat helpt mijn project vooruit. Dank je! a
Gelukje van de week was deze website. Je moet maar eens op het woord desire klikken. Het deed me denken aan nonkel Guido en de nieuwsbrief van vorige week. Daarin schreef ik over het bewustzijn van planten. Bewustzijn, nog zoiets waar we in de 22ste eeuw anders naar kijken.
Deze week vond ik inspiratie in Nederland. Niet door de overwinning van Boer Burger Beweging, maar door een andere beweging. Die om de natuur rechten te geven. Het is een beweging die de laatste jaren vaker op mijn radar verschijnt en nu beschreven wordt in het boek ‘Rechten voor de Natuur’ van Jessica den Outer. Jessica, geboren in 1996, is milieujurist en verbonden aan het Harmony with Nature-netwerk van de Verenigde Naties.
Leuk aan schrijven over de natuur is dat ik veel foto’s kan delen. Haha. Zoals deze van De Correspondent. “In Nederland hebben we allerlei milieuwetgeving. Toch is onze lucht vies, ons water vervuild en de bodem verontreinigd. Daar kan verandering in komen. Hoe? Door de natuur rechten te geven” zo staat in De Correspondent. Het is een voorpublicatie van Jessica den Outer’s boek. Die zin (en bij uitbreiding het artikel) vat de beweging min of meer samen:
om de natuur te beschermen is de traditionele natuurbescherming of milieuwetgeving niet genoeg.
Zolang de natuur geen rechten heeft valt ze buiten het recht.
Zolang ze niet te gerechtelijk te verdedigen is, zal ze verliezen van economische of maatschappelijke krachten.
Dat is wat er jaren gebeurde in en rond het Mar Meno in Spanje. Het eerste stuk natuur in Europa dat rechten toegekend kreeg. Het Mar Meno - ooit een toeristische trekpleister - is een zouwaterlagune dat er erg slecht aan toe is. Na een spectaculair project van een groep rechtenstudenten kreeg het meer vorig jaar de status van een rechtspersoonlijkheid. Net zoals een burger heeft Mar Meno het recht te bestaan en op natuurlijke wijze te evolueren. Kortom, het kan nu ook vertegenwoordigd en beschermd worden in de rechtbank. Zover zijn we echter nog niet.
Het eerste land dat de natuur rechten toegekend heeft, was Ecuador in 2008. Dé casus voor activisten is het Los Cedros woud in Equador. Net zoals Mar Meno was het Los Cedros reservaat een beschermd gebied. Toch had een mijnbedrijf de vergunning verkregen om een groot deel van het woud te ontginnen. Op korte termijn economisch interessant, maar op lange termijn erg schadelijk, aangezien het woud door zijn ligging een heel grote biodiversiteit kent. En eenmaal we diersoorten verliezen, komen ze nooit meer terug. Daarom werd de zaak naar de rechtbank gesleept. Na een uitspraak van het grondwettelijk hof (natuurrechten zijn er deel van de grondwet in Ecuador) werd de vergunning weer ingetrokken. Het kan dus.
Elke keer dat ik Ecuador lees, moet ik denken aan dit nummer (niet klikken). De videoclip werd echter gefilmd op Lanzarote en Tenerife in Spanje. Maar dat is verder volstrekt irrelevant voor deze nieuwsbrief.
🎶 Een nieuwe Curated Weekly. 🎶
Deze week dagdroomde ik van een festival waarin Bach na Fred Again.. zou worden opgevoerd. En Major Lazer na Brian Eno zou optreden. Would love that.
Ik ben niet thuis in de wereld van milieurecht, maar vind het wel razend interessant om te volgen. Meer dan over de natuur gaat deze nieuwsbrief (en de voorbije twee) over de manier hoe we er ons als tot verhouden. We gaan de 22ste eeuw niet halen als we de natuur blijven uitbuiten als een resource. We moeten onze relatie tot de natuur herdenken, zoals Wouter Van Noort beschrijft en onderzoekt in zijn nieuwsbrief. Dat omdenken is geestbeving, “groter dan de Copernicaanse revolutie” volgens Philip Blom. En zo zijn we in terug in de metafoor van de renaissance.
Op zoek naar lekkerder eten voor mijn hond, vroeg ik me vandaag af waarom er altijd zo weinig fietsen staan aan de dierenwinkel? Je zou denken dat mensen die van dieren houden ook minder de auto nemen. Dat ze graag gezonde lucht hebben. Maar neen, de dierenwinkel in de buurt is omringd door een grote platte parking.
De gedachte bracht me terug naar Nederland en de verkiezingen aldaar. Een andere partij die winst boekte deze week was de Partij Van De Dieren. Geruisloos maar gestaag zet de Partij voor de Dieren haar opmars voort, schrijft De Volkskrant hierover. De PvdD is geen niche partij, zoals je zou vermoeden, maar een partij die gaat voor duurzaamheid, mededogen, persoonlijke vrijheid én persoonlijke verantwoordelijkheid. Ze hanteren bovendien een lange termijn visie. “De Nederlandse Partij voor de Dieren is de eerste succesvolle politieke partij ter wereld die niet de kortetermijnbelangen van de mens centraal stelt, maar de gehele planeet en ál haar bewoners.”
Een van de casussen waar de PvdD voor strijd, is rechten voor de Waddenzee. Deze staat onder druk door vervuiling (dumping van fosfaten, stikstof en andere afvalstoffen). Daarenboven wordt er aan gasontginning gedaan, waardoor het waterpeil dreigt te dalen tot een kritiek niveau.
Een groep experten schreef daarom een rapport voor Christianne van der Wal-Zeggelink, Minister voor Natuur en Stikstof (VVD). Volgens dit rapport staat er niks in de weg stond om de Waddenzee rechtspersoonlijkheid te geven. De minister ging er echter niet op in. In haar motivatie om het advies van de experten naast zich te leggen, schrijft ze dat de “invoering van rechten voor de Waddenzee voornamelijk van symbolische waarde zou zijn”.
Misschien een reden om het net wel te doen.
Zoals ik zei, schrijft NRC journalist Wouter Van Noort uitvoerig over deze topics. Op Linkedin stelde hij de vraag of we in plaats van het recht, eerst ons eigen denken moeten veranderen? Ik ben er sindsdien over in gesprek met Jochanan Eynikel, business filosoof en lezer van deze nieuwsbrief. Zijn reactie:
Rechten zijn afgesproken regels tussen mensen of groepen van mensen. Ze zijn dus juist helemaal tegengesteld aan de natuur. De natuur evolueert niet volgens onderlinge afspraken of regels. Ze evolueert doordat de onderdelen ervan - dieren, planten, organismen ... - hun instincten volgen in het vervullen van hun behoeftes. Met ook veel leed tot gevolg. Ik betwijfel of meer ecocentrisme dan ook helpt. Je zou zelfs kunnen stellen dat we als mens nu al handelen zoals alles in de natuur, nl. vanuit 'het recht' van de sterkste.
Ik meen dat het net de (ook moreel) dominante positie van de mens in het ecosysteem is, die hem tot verantwoordelijkheid moet oproepen. Zoals de natuur helpen beschermen. Die verantwoordelijkheid kennen andere soorten niet. Dat kan via juridische weg, maar dan niet door alles in de natuur een soort bestaansrecht te geven. Dat is absurd. Wat zouden we bv nog eten als we pakweg dieren en planten een bestaansrecht zouden geven? Je hoeft ook niet iets een rechtspersoonlijkheid te geven om het juridisch te kunnen beschermen. Zo wordt waardevolle natuur (en zelfs gebouwen zoals erfgoed) vandaag al beschermd. Misschien moeten we dus vooral wat waardevol is, uitbreiden.
Lees het volledige gesprek hier.
To be continued.
perfecte lectuur bij een kop koffie van Ray and Jules.