Deze nieuwsbrief schrijf ik vanop een zonnig bankje naast een meer.
Ergens in de buurt van Karlsruhe.
Enkele weken terug ontdekte ik namelijk een tentoonstelling.
In een oogopslag wist ik: deze moet ik zien.
Waarom?
De tentoonstelling heet Renaissance 3.0.
I know, echt waar!
Dus ja, weekend aangekruist in de agenda, laptop en onderbroek in de rugzak en of we go, naar het ZKM. Het Zentrum fur Kunst & Media stond al lang op mijn radar, maar deze keer kon ik niet wachten, want de tentoonstelling sluit over enkele weken haar deuren.
‘A Base Camp for New Alliances of Art and Science in the 21st Century’, zo stelt de tentoonstelling zichzelf voor. De muurtekst bij het binnenkomen had in deze nieuwsbrief kunnen staan. Een aanstekelijk verhaal over de Italiaanse Renaissance, het herdefiniëren van wetenschap & kennis en over het belang van de kunstenaar in onze relatie tot de wereld en de natuur.
Het is een ruimte tentoonstelling, verdeeld over 3 zalen. Veel video projecties en schermen, maar ook fysieke opstellingen van bio-tech en fermentatie experimenten. Daarnaast ook interactieve tech-installaties en in elke zaal een mini bibliotheek om verder te lezen en studeren.
Vermoedelijk vertel ik later meer over de exhibits. Vandaag wil ik drie gedachten met je delen. Het zijn drie argumenten waarom we meer kruisbestuiving tussen kunst, wetenschap en technologie nodig hebben.
Op het kruispunt tussen Arts & Science kunnen we…
… anders kijken en analyseren.
Eigen aan de kunstenaars die getoond worden, is dat ze op een kruispunt staan tussen kunst, wetenschap en technologie. Peter Weibel, de directeur van ZKM, spreekt over de scientification of art: wanneer de kunstenaar de instrumenten van de wetenschapper in handen krijgt, of wanneer de wetenschapper het atelier van de kunstenaar binnenkomt. Die ontmoeting helpt om beter te kunnen observeren, meer te zien of anders te kijken.
Een wetenschapper wordt opgeleid om te analyseren. Om dat te doen is het handig om je studieobject te isoleren. Maar vanuit die wetenschappelijke silo’s en vakgroepen is het moeilijk om de betekenis van je studie te begrijpen. Al te vaak onderzoeken we details en onderdelen en verliezen het grotere geheel uit het oog.
Wanneer een filmmaker door een microscoop naar plankton kijkt, krijg je een ander beeld. In dit geval een kleurrijke film die als een ode aan het leven leest. Mijn vriendin en ik waren beide tot tranens toe ontroerd van de schoonheid ervan. En dan te weten dat deze micro-organisme tot een kwart van de CO2 opname op deze planeet verwerken.
Op het kruispunt tussen Arts & Science kunnen we…
… anders tonen en vertellen.
Naast een base camp wil de tentoonstelling ook een thought sketch zijn, een gedachtenoefening, om andere horizonten te verkennen. To new horizons of understanding. Dat klinkt allemaal zo lekker in het engels.
Opvallend aan de wereld van Arts & Science is dat het een eigen taal gebruikt. Op de catalogi en muurteksten lees je over eco-social renewal, unconventional computing, techno-symbiosys, the promiscuity of DNA… Wat deze vaak abstracte (en ja, een beetje high-brown) beschrijvingen vertellen, is dat alles verbonden is. En dat wordt steeds uit het oog verloren.
De kunstenaars en curatoren gebruiken soms wat wollige taal, hun beelden vertellen meer dan 1000 woorden. En met deze beelden herinneren ze er ons aan de onderlinge relaties, de interdependency, tussen mens en natuur, tussen natuur en wetenschap, tussen maatschappij en machines, tussen privé en publieke wereld (hallo Dries Depoortere) te zien.
Een voorbeeld? Waar technologie veel investeert om onze data te verzamelen, blinkt het uit in afwezigheid om ons de relaties tussen de data te tonen. Ik kan bijvoorbeeld niet zien, laat staan begrijpen, hoe de ai van Spotify werkt. Ja, het vertelt met één keer per jaar hoe mijn luistergedrag dat jaar was (Spotify Wrapped). Zo leerde ik dat ik dit jaar bij de 0.1% top luisteraars van het platform behoor. En toch krijg ik geen inzicht in hoe de app mijn data gebruikt om tot muziek curatie te komen.
Op het kruispunt tussen Arts & Science kunnen we…
… meer verbeelden.
Disclaimer, dit is geen pleidooi dat kunstenaars meer technologie moeten gebruiken. Het gaat verder dan dat. Het is een oproep om designers, muzikanten, auteurs, beeldhouwers, architecten, copywriters, dj’s en andere experts uit de creatieve sector te betrekken in de wereld van technologie en wetenschap. De uitdagingen waar we vandaag voor staan, zijn te complex om louter vanuit een wetenschappelijke of analytische bril te bekijken. Want uiteindelijk zijn het dezelfde wetenschappelijke tradities en technologische uitvindingen die veel van de huidige uitdagingen hebben veroorzaakt.
Ik argumenteer tevens niet dat de mens minder technologie nodig hebben. Wat we nodig hebben is meer verbeelding. Zoals ik eerder schreef, is er een gebrek aan verbeelding over de toekomst. Enter de kunstenaars en creatives. Zijn zijn perspectief uitdagers. Ze helpen ons om andere toekomsten te zien en te verbeelden.
En door dat te doen, zien we meer mogelijkheden in plaats van waarschijnlijkheden. Daar hebben we vandaag nood aan. Sla maar eens een doordeweekse krant open. Je leest over economische, politieke en sociale crisissen. Deze zijn allen te danken aan een crisis of imagination.
De gemiste kans.
Ongeveer 4 uur. Dat hadden we nodig om Renaissance 3.0 te zien. Ongeacht ze interessant leken, lieten we de 4 andere tentoonstellingen in het gebouw links liggen. Om maar te zeggen, het ZKM is een groot instituut.
Het gaf energie om zo lang op het kruispunt tussen kunst, technologie en wetenschap te staan. Maar moest ik daar nu echt 6 uur voor rijden?
Ja, er zijn ook organisaties in Vlaanderen die dezelfde interdisciplinaire benadering gebruiken. Timelab in Gent biedt al jaren tools, tijd en ruimte voor reflectie over verandering. Bij Gluon in Brussel staat de ontmoeting tussen art & research centraal. Het werd opgericht in de schoot van iMinds (ondertussen imec). Deze organisaties doen geweldig werk. Maar ze werken vanuit de marge van zowel de tech- als cultuur wereld. Ze moeten vechten voor hun eigen voortbestaan.
ZKM werd opgericht in 1989! Waarom hebben we dat hier niet gedaan na de Flanders Technologie International events uit de jaren 80? Vandaag wil Gent, mijn thuisstad, Technologiehoofdstad van Europa worden. Klinkt mooi, maar dat hadden we in 2010 ook kunnen bedenken. Het is de oude manier van denken en doen.
Wat we vandaag nodig hebben is een blik die verder kijkt. Naar een nieuw verhaal. Van Technologiehoofdstad naar Transitiehoofdstad, Transhumanehoofdstad, Togethernesshoofdstad, Toekomstenhoofdstad …
Wat denk je?
Praktisch:
Renaissance 3.0 is nog tot 25 februari te bezichtigen. Het is 6 uur rijden met de auto, 4.5 uur met de trein.
Tijdens FTI and& in Leuven kan je een Arts & Science luik ontdekken.
Mooie visie!
1. Kunst en wetenschap,
Kruispunt van observatie,
Nieuwe vergezichten.
2. Taal van verbinding,
Beelden vertellen verhalen,
Diepere relaties.
3. Verbeelding spreekt,
Kunst en wetenschap verweven,
Andere toekomst.
Helemaal eens met het hele artikel. Alleen die laatste zinnen. Waarom moet Gent eigenlijk een hoofdstad worden? Waarom niet gewoon zichzelf? Eigenzinnig, kortzichtig, koppig en schoon. Het mooiste wat je kan worden is jezelf, staat er op een sticker in mijn keuken. Awel. Da.