We need to fall in love again
Een derde nieuwsbrief over de zoektocht naar een andere relatie tussen mens en natuur. En hoe Brian Eno me daarin geholpen heeft.
In deze nieuwsbrief onderzoek ik hoe we tot een 22ste-eeuwse renaissance komen. Een bloeiende tijd voor de kinderen van onze kinderen. Welke ideeën en systemen nemen we mee naar de toekomst en welke laten we achter ons? Welkom in mijn zoektocht naar hoop.
Hallo,
op het moment dat jij deze nieuwsbrief leest, ben ik waarschijnlijk op wandel. Ik neem morgen (zondag) de trein naar Éghezée, een dorpje in Namen. Van daaruit stap ik naar Liernu, waar de oudste boom van België staat. Een eik die 600 jaar oud wordt geschat. Ik zal je volgende week vertellen hoe het was.
Ons Klimaat
Vorige week vroeg ik je wat je bij het klimaat voelt? Een boeiende reactie kwam van Vincent Merckx, journalist bij VRT NWS. Hij schrijft er de nieuwsbrief Ons Klimaat.
“Ik denk dat je met jouw vraag van deze week recht in het hart zit van wat élke klimaatwetenschapper en -verslaggever zich afvraagt: hoe communiceer je het klimaatprobleem naar het publiek, en hoe doe je dat op een manier die je lezer/kijker/luisteraar doet voelen dat het menens is, zonder dat je het vingertje heft. (Niet dat ik op zich tegen het geheven vingertje ben. Het is gewoon zo dat studies en mijn buikgevoel me vertellen dat je mensen niet doet nadenken door hen te zeggen dat ze verkeerd bezig zijn.). … Volgens mij zijn er twee poten waarop klimaatjournalistiek moet lopen. Berichtgeving over de staat van het klimaat. Berichtgeving over wat er nu al gebeurt om de klimaatverandering af te remmen.”
In de nieuwsbrief wisselt Vincent de rubriek het goede nieuws van de week af met het minder goede nieuws. Het is interessant om beide naast elkaar te zetten. (We zouden dat bij zaken zoals AI ook meer kunnen doen.) Maar het is ook een valkuil. Het geeft de indruk dat alles te herleiden is tot twee emoties: angst en hoop.
Ik antwoordde hem dat ik iets mis in deze benadering. Nadenken over klimaat vraagt ook een mentale switch. Van het erkennen dat we dingen verkeerd doen naar het ontdekken van een wereld waarin de mens niet meer centraal staat. Het post-antropocentrisme. Je zou dit filosofie kunnen noemen. Er zijn ook tig filosofische analyses over. Maar het is niet enkel werk van filosofen. Die mentale switch is volgens mij nodig om tot een nieuwe cultuur te komen. En dus zal iedereen ze moeten maken. Daarin is er een grote rol weggelegd voor de mainstream media.
Vincent gaf me interessante feedback over die mentale switch.
“Ik denk dat ik begrijp wat je bedoelt met het post-antropocentrisme. Maar volgens mij is het geen nieuwe fase, eerder een terugkeer naar een ouder weten dat bijvoorbeeld sommige natuurvolkeren nog steeds koesteren. In Canada voeren sommige first nations actie tegen dammen op rivieren, omdat ze weten dat die de zalmentrek belemmeren, en dat op zijn beurt de orka’s voor hun kusten doet uitsterven, en dat op zijn beurt de hele voedselpiramide op zee ontregelt (want zonder apex-roofdieren geen voedselketen). Die snàppen nog hoe het werkt. Wij moeten dat zien terug te vinden.”
En zo word ik door een lezer herinnerd aan de reden waarom ik over een renaissance spreek. We hoeven niet alles opnieuw uit te vinden. Veel van de oplossingen en ideeën hebben we ooit al bedacht. We moeten als het ware oude kennis weer ontdekken en herstellen. Natuurherstel betekent ook herstel van de relatie tussen mens en natuur.
I’ve been feeling about it.
Zo komen we tot 3 benaderingen om een houding te vinden tegenover het klimaat:
de feiten, positief en negatief naast elkaar zetten
de mentale shift onderzoeken
de emoties benoemen en bespreken
Een van de uitdagingen om tot een herstel van de relatie tussen mens en natuur te komen is door een rijker palet aan emoties te leren ontdekken en beschrijven. Waarom? Door te begrijpen welke emoties we voelen, kunnen we sneller tot actie komen.
Een vierde benadering wordt aangereikt door de artiest Brian Eno. Eno werd bekend door zijn rol bij Roxy Music. Hij werkte nadien als producer samen met artiesten zoals U2, Coldplay, Grace Jones en Laurie Anderson. Als soloartiest heeft hij het Ambient genre op de kaart gezet. Daarnaast is hij een van de founding members van de Long Now Foundation, een organisatie dat lange termijn denken onderzoekt en stimuleert.
🎶 🎶 Muziek 🎶 🎶
Voor wie Brian Eno niet goed kent, stelde ik een lijstje samen met vintage Eno in mijn Curated Weekly op Spotify.
Kortom, een bijzonder boeiende artiest die ik blijf ontdekken. Zijn oeuvre verschijnt aan me zoals de een heuveltop tijdens een wandeling. Elke keer wanneer je denkt de top te bereiken, blijkt er een hoger deel achter te liggen.
Eno’s laatste album heet ForeverAndEverNoMore. Daarmee weet je dat het over de natuur gaat. Het is namelijk een verwijzing naar de diersoorten die met uitsterven bedreigd zijn. Eenmaal verloren zijn we ze kwijt; Forever And Ever No More. Maar de plaat is geen vingerwijzing. Brian Eno is geen grumpy old artist. Hij is een hedendaags kunstenaar en denker die zich inschrijft in de filosofie van Timothy Morton (zie vorige week).
“Like everybody else - except, apparently, most of the governments of the world - I’ve been thinking about our narrowing, precarious future, and this music grew out of those thoughts.
Perhaps it’s more accurate to say I’ve been feeling about it…and the music grew out of the feelings.
Met deze woorden kondigde Brian Eno vorig jaar zijn nieuwe plaat aan. Het opmerkelijke aan deze plaat is dat Eno er op zingt. Dat was bijna twintig jaar geleden. Hij gebruikt zijn stem voor het klimaat, letterlijk en figuurlijk
Naast enkele prachtige nummers doet de zanger ons een ander cadeau. Een reminder dat het eigenlijk niet complex hoeft te zijn. Dat het simpelweg begint met terug verliefd te worden. Op de natuur. Op de beschaving. Op leven.
“I’m more and more convinced that our only hope of saving our planet is if we begin to have different feelings about it: perhaps if we became re-enchanted by the amazing improbability of life; perhaps if we suffered regret and even shame at what we’ve already lost; perhaps if we felt exhilarated by the challenges we face and what might yet become possible. Briefly, we need to fall in love again, but this time with Nature, with Civilisation and with our hopes for the future.”
Het is krachtig in zijn eenvoud. Bijna te mooi om waar te zijn. Just let it in.
Fall in love again.
Ja, ook op de champignons uit de winkel. De gans, verloren op straat. De takken van boom, ‘snachts.
Van verwondering komt verandering.